Ülkemizde en fazla üretimi yapılan sebze türlerinden birisi olan fasulyenin hemen hemen tüm bölgelerimizde yetişmektedir. Taze fasulye A, B1, B2 ve C vitaminlerince zengindir. Taze fasulye de vücutta biriken asidi nötralize edebilecek baz fazlalığı da mevcuttur. Fasulyenin hazım olabilirlik oranı %84,1'dir. Hatta fasulye baklalarında bulunan phasol ve phaseolin maddelerinin şeker hastalığında kullanılan insülin karakterinde olduğu ve bu yüzden kandaki şeker miktarının düşürülmesinde kullanıldığı bildirilmektedir.

Toprak ve İklim İstekleri:

Fasulye tohumu 15-20 °C'de çimlenmekte, 15 °C'nin altında yavaşlamakta, 10 °C'nin altında ve 35°C'nin üstünde ise çimlenme çok az veya hiç olmamaktadır. Çıkış ekimden sonra uygun nem ve sıcaklıkta 7-10 gün sonra olur. Çimlenme 15 °C'nin altında yavaşlar. Düşük sıcaklıklarda çıkış süresi 20-25 gün olabilir. Fasulyede fide durumu epigealdır. Kaymak bağlama özelliğine sahip topraklarda özellikle tohumun çimlenme döneminde düşen yağışlar önemli çimlenme zorluklarına yol açar. Fasulyede vejatasyon süresi 70-140 gün arasındadır. Vejetasyon süresi, bitkinin sarılıcı ve bodur olmasına, erkenci veya geçci olması yanında bölgenin ekolojik koşullarına göre de değişmektedir. Bodur çeşitlerde çiçeklenme 10-15 gün, yan sarılıcılarda 20-25 gün sarılıcı çeşitlerde 30 günün üzerindedir. Bodur tiplerde vejatasyon süresi 70-80 gün, sarılıcı tiplerde 130-140 gün, yarı sarılıcı tiplerde 80-90 gün arasındadır. Toprak nemi yeterli değilse çiçeklenme süresi kısalır, çiçeklenme azalır. Yüksek sıcaklık ve düşük nem çiçek tozlarının çimlenmesini engellediği için çiçeklerin dökülmesine neden olur. Özellikle 30 °C'nin üzerinde çiçekler dökülmekte ve verim oldukça düşmektedir. Erkenci çeşitler ve erken ekimle bu durum önlenebilmektedir. Çiçeklenmede uygun sıcaklık 0-25 °C'dir. Olgunlaşma döneminde hava kuru olmalıdır. 10 °C'nin altındaki sıcaklıklar tanenin olgunlaşmasını engeller. Fasulye tınlı, pH'sı 7-8 olan tuzluluk ve alkali sorunu olmayan verimli topraklarda iyi yetişir. Fasulyenin çinko elementi isteği yüksektir.

Bitkisel Özellikleri:

Fasulye kökleri zayıf bir görünüme sahiptir. Kök büyümesi çiçeklenme devresine kadar hızla artar, çiçeklenme döneminde yavaşlar, meyvelerin oluşumunda ise duraklama dönemine girer. Çiçek oluşumuna yakın köklerde nodoziteler meydana gelir. Bu nodoziteler havanın azotunun kullanılmasında bitkiye yardımcı olur. Fasulye gövdesi, bodur ve çalı olmak üzere iki form gösterir. Bodur Fasulye Meyvelerinin Görünüşü Fasulyede ilk çıkan yapraklar çimlenme (kotiledon) yapraklarıdır. İlk çıkan yapraklar iyice oluştuktan sonra hakiki yapraklar görülür Fasulye çiçekleri bir kelebek görünümündedir. Bodur fasulye çeşitlerinde çıkıştan 20-30 gün sonra çiçeklenme başlamaktadır ve 15-30 gün; sırık çeşitlerde ise çıkıştan 50-60 gün sonra başlayan çiçeklenme vegetasyon süresinin sonuna kadar devam etmektedir. Fasulyelerde %99 oranında kendine döllenme vardır. Fasulyede meyve bakla şeklindedir. Baklalar çeşide göre kılçıklılık, şekil, uzunluk, genişlik, dolgun ve yassılıkları ile renk bakımından büyük farklılık gösterir. Sırık Fasulye Bitkisi Görünüşü Fasulye tohumları bitkisel protein ve karbonhidrat yönünden zengindir. Tohumlar şekil, renk ve irilikleri bakımından çeşitler arasında büyük farklılık gösterirler. Çeşide göre baklalar içerisinde 4-10 adet arasında değişen tohum bulunur. Fasulye tohumları normal hava şartlarında çimlenme özelliğini 3-4 yıl korurlar. Ekilen tohumlar 6-8 gün içinde çimlenerek toprağın yüzüne çıkarlar.

Yetiştirme Şekilleri:

Fasulye tohumları iki şekilde ekilir. a) Sıra (çizgi) usulü b) Ocak usulü Sıra usulü yetiştirmede toprak belli büyüklükte genellikle dikdörtgen şeklinde parsellere veya tavalara ayrılır. Bu tavaların üzerinde belli aralıklarla birçok sıra veya çizgiler meydana getirilir. Bu sıralar üzerine de ekim yapılır. Bodur çeşitlerde sıra araları 40-50 cm, sıra üzeri 15-20cm.dir. Sırık çeşitlerde ise sıra arası 50-60 cm, sıra üzeri 20- 30 cm bırakılarak çizgiye ekim yapılmaktadır. Ocak usulü ekimde ise tavalar üzerine açılan 2-3 cm. derinlikteki ocakların içine harç konup tohum atılır.

Kültürel İşlemler:

Fasulyede, gelişme devresinden hasat sonuna kadar yapılması gereken başlıca bakım işleri: çapalama, sulama, askıya alma gübreleme, hastalık ve zararlılarla mücadeledir. Tohumlar çimlenip toprak yüzüne çıktıktan sonra birinci çapası yapılır. Yağış, yabani ot ve toprağın o anki durumu dikkate alınarak 2-3 hafta sonra ikinci çapa yapılır. İlk fasulye meyveleri görülünceye kadar mümkün olduğunca sulamadan kaçınılmalıdır. Fasulyeler ilk meyve vermeye kadar hassas bir bünyeye sahiptir. Fazla su bitkilerde hemen sararma ve büyümede duraklama yaratır. Bu devrelerde hava şartlarının etkisi ile mutlaka su vermek gerektiği takdirde fazla olmamak koşuluyla bir iki defa sulama yapmak gerekir. Fasulyelerde çiçek açıp ilk ürünler görülmeye başladıktan sonra sulama işine de düzenli olarak başlanmalıdır. Hava durumuna göre 4-5 gün ara ile yeterli miktarda sulama yapılırsa ürünün miktar ve kalitesi de o derece iyi olur. Sırık fasulyelerinde önemli bir bakım işi de bunları askıya almaktır. Fasulyelerin sülükleri gözükmeye başlayınca herek verme ve mısır bitkilerine sardırma yöntemleri ile askıya alınırlar. Fasulyenin ilk yetişme devresi başlangıcında, henüz köklerindeki azot toplayıcı bakteriler tam faaliyete geçemedikleri için azota karşı ihtiyaçları fazladır. Buna karşılık fosfor ve potas gibi besin maddeleri ise bilhassa çiçeklenme ve olgunlaşma devrelerinde çok daha önemlidir. Fasulyeler toprakta humus miktarının yükselmesinden hoşlanır. Organik gübre verme imkânı varsa bu, dekara sürümden önce 3-4 ton yanmış çiftlik gübresi şeklinde toprağa karıştırılır. Bol ve yüksek kaliteli ürün alabilmek için çiftlik gübresine ilaveten suni gübrelerden de kullanmak gerekir. Toprağın yapısına bağlı olarak bir dekar alana ortalama 12-14 kg sülfat formunda N, 10 kg P2O5 ve 10-12 kg K2O verilir. Fasulye yetiştiriciliğinde en çok görülen hastalıklar; kök çürüklüğü, antraknoz ve pas hastalığıdır. Yaprak bitleri, kırmızı örümcekler ve baklagil tohum böcekleri büyük zarara yol açarlar. Fasulyede Kök Çürüklüğü Kök boğazında kahverengi lekeler ortaya çıkar, bitki bodur kalır ve bunun sonuncunda kurumalar ortaya çıkar. Hastalık tohumla bulaşır. Organik cıvalı preparatlarla tohum ilaçlanarak ve hastalıksız tarladan tohum alınarak hastalığın yaygınlaşması önlenebilir. Ancak hastalığa dayanıklı çeşit geliştirmek en iyi çözüm yoludur. Fasulye Pas Hastalığı: Yapraklar üzerinde önce sarı sonra kırmızılaşıp kahverengiye dönen lekeler şeklinde kendini gösterir. Fasulye Pas Hastalığı Fasulye Antraknoz Genelde fide hastalığı denilebilir. Bitki bu hastalığa genç dönemde yakalanır. Gövde de, yaprak sapında ve yaprak üzerinde siyah lekeler şeklinde kanser oluşumları görülür. Meyve üzerinde ise ilk aşamada soluk yeşil renkte olan lekeler daha sonra kahverengileşerek 5-10 mm çapında yuvarlak bir şekil alırlar.

Hasat ve Depolama:

Fasulye hasadı ülkemizde aile işletmeleri ve küçük işletmelerde elle 3-4 günde bir yapılmaktadır. Baklalar yukarı doğru çekilerek koparılırlar. Verim yer çeşitlerinde, dekara 1200-1300 kg, sırık çeşitlerinde ise 1800-2000 kg arasında değişir. Hasattan sonra meyvelerin gölge bir yerde, yüksek nemli (%80'nin üzeri) bir ortamda korunarak su kaybetmeleri önlenmelidir. Bu ortamlarda +4-5 oC'de 8-10 gün süre ile muhafaza edilirler.

Sitede yer alan bilginin Kaynağı: T.C. GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Erdemli-Mersin
FASULYE YETİŞTİRİCİLİĞİ Dr. Davut KELEŞ Ziraat Yüksek Mühendisi Erdemli-2015

Daha detaylı bilgi kaynağı için lütfen tıklayınız.